“Tarihi İtibariyle” Nasıl Yazılır? Yazım Kuralları, Tarihçesi ve Güncel Tartışmalar
Tanım ve Yazım Yanılgıları
Türkçede “tarihi itibariyle” ifadesi, özellikle resmi yazışmalarda ve bildirilerde sıkça karşımıza çıkar. Ancak doğru yazımı konusunda pek çok kişi tereddüt yaşar. Yazım kılavuzlarına göre, burada dikkat edilmesi gereken nokta “itibariyle / itibarıyla” sorunudur. Özetle: “tarihi itibarıyla” ifadesi, yazım açısından doğru kabul edilmektedir. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
Yanlış kullanım olarak görülen “tarihi itibariyle” ya da “tarihi itibaren” gibi şekiller ise yaygın olsa da, dil kurallarına uygun değildir. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Tarihsel Arka Plan: Yazım Kurallarının Evrimi
Osmanlı Türkçesi döneminde yazım kuralları bugünkü kadar sistematik değildi; sözcüklerin bitişik ya da ayrı yazılması büyük ölçüde yazım geleneğine ve matbaa alışkanlıklarına bağlıydı. “İtibar” kökünden gelen zarf‑形式 yapılar (örneğin “itibarıyla”) zamanla modern Türkçede yerleşik hale geldi.
Cumhuriyet dönemi Türk Dil Kurumu’nun kuruluşuyla (1932) birlikte yazım kuralları standartlaşmaya başladı. Günümüzde “itibarıyla” sözcüğünün önerilen yazımı, kurum kaynaklarında “itibar + ı + yla” birleşik biçimi olarak yer alıyor. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
Resmî yazışmalarda “tarihi itibarıyla” ifadesi özellikle yürürlük tarihini belirtmek için tercih edildi; örneğin “1 Ocak 2025 tarihi itibarıyla yürürlüğe girer” biçiminde.
Kullanım Bağlamları ve Yazım Kuralı
“Tarihi itibarıyla” ifadesi üç temel anlamda kullanılır:
1. Bir kanun, yönetmelik ya da kararın başlangıç tarihini belirtmek için: “2025 yılı tarihi itibarıyla yürürlüğe girer.”
2. Bir durumun tarihsel olarak ne zamandan beri geçerli olduğunu belirtmek için: “2020 tarihi itibarıyla bu uygulama başlatılmıştır.”
3. Bir ölçüt ya da kıyaslama açısından ele alındığında: “Yapılan analiz, maliyetler tarihi itibarıyla ele alındığında yeni düzene göre hazırlanmıştır.”
Yazım kurallarına göre “itibarıyla” kelimesi bitişik yazılmalı, ayrı yazımı doğru değildir. [1] Ayrıca “tarihi” ile “itibarıyla” arasında boşluk bulunur — yani “tarihi itibarıyla” şeklinde.
Yanlış kullanımlardan bazıları: “tarihi itibariyle”, “tarihi itibaren”, “tarihi itibarı ile”. Bu tür yanlışlıklar anlam karışıklığına yol açabilir. [2]
Akademik Tartışmalar ve Yazılı İletişimde Önemi
Dil bilimciler, yazılı dilde imla hatalarının okuyucu algısını etkilediğini ve profesyonel iletişimde güvenirliliği zedeleyebileceğini belirtirler. “Tarihi itibarıyla” gibi ifadelerin resmi belgelerde standart biçimde kullanılması, yazının ciddiyetini artırır.
Akademik çevrelerde tartışma şu yöndedir: Mesajın netliği için zaman ifadeleri daha açık hale getirilmeli; örneğin “… tarihi itibarıyla” yerine “… 1 Ocak 2025’ten itibaren” gibi alternatifler önerilmektedir. Bu yaklaşım, belirsizliği azaltmayı hedefler.
Ayrıca, gündelik dilde “itibaren” ve “itibarıyla” sözcüklerinin karıştırılması sık rastlanan bir durumdur ve akademik yazımda bu tür hataların düzeltilmesi önerilmektedir. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
Sonuç: Doğru Kullanım ve Yazım Önerileri
Özet olarak: resmi ya da akademik metinlerde “tarihi itibarıyla” ifadesinin doğru yazımı budur. İfade, bir başlangıç tarihini ya da durumun ne zamandan beri geçerli olduğunu belirtmek için kullanılmalıdır.
Gözetilmesi gereken üç önemli husus:
– “itibarıyla” kelimesi bitişik yazılmalı, ayrı yazılmamalıdır.
– “tarihi” ve “itibarıyla” arasında boşluk bırakılmalıdır.
– Bağlam açık değilse, tarih belirtimiyle birlikte kullanılması daha netlik sağlar.
Yazılı iletişimde, doğru ifade kullanımı hem okuyucunun güvenini artırır hem metnin profesyonel duruşunu güçlendirir. Bu nedenle duyuru, rapor ya da akademik çalışmalarda “tarihi itibarıyla” ifadesini doğru biçimde kullanmaya özen gösterilmelidir.
—
Sources:
[1]: “İtibariyle nasıl yazılır tdk – Sorumatik”
[2]: “İtibariyle mi itibarıyla mı? TDK’ya göre itibarıyla nasıl yazılır?”